Eğitmen Eğitimi ve Dalıcılar için Eğitim Programları
Türkiye’deki dalgıç sayısı 100.000’i aşmış durumdadır. Bu dalgıçların tamamına yakını Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu’na (TSSF) bağlı bir dalış eğitmeninden dalış eğitimlerini almaktadır. Şu anda Türkiye’de 1.400’den fazla aktif dalgıç eğitmeni bulunmaktadır. Projenin amaçlarından biri de bu eğitmenlerin “Sualtı Kültür Mirasının Korunması” konusunda özel eğitim programları ile eğitilmesi, bu eğitmenlerin bilgilerini doğru ve etkili bir şekilde öğrencilerine aktarabilmelerini sağlamaktır. Gerekli tüm malzemeleri ücretsiz olarak teslim etmek, bir sınav ve sertifikasyon sistemi oluşturmak da bu programın önemli bileşenleridir.
Yukarıda bahsedilen durumda ilk adım, “Sualtı Kültür Mirasının Korunması” başlıklı bir kitap hazırlamaktı. Kitap Mart 2018’de yayınlandı ve sualtı arkeolojisi alanında çalışan akademisyenler ve Kültür Bakanlığı’ndan uzmanlar tarafından hazırlandı. Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu tarafından yayınlanan kitap, Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ilke ve önerileri ile Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) ve Türkiye Cumhuriyeti’nin evrensel yaklaşımları dikkate alınarak hazırlanmıştır. Sualtı Kültür Mirasının Korunmasına İlişkin Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (ICOMOS). Kitabın amacı, dalgıçların arkeolojik mirasa zarar vermesini önlemek için bir yaklaşım ve bilgi sağlamaktır. Kitap aynı zamanda dalgıçların su altında buldukları kültürel değerler hakkında ilgili kurumları bilgilendirmeyi, dolayısıyla onları gelecek nesillere aktarmayı ve bilim dünyasının dikkatini çekmeyi amaçlamaktadır. Kitabın basılı versiyonu TSSF tarafından dalış eğitmenlerine ücretsiz olarak dağıtılır ve PDF versiyonuna web sitesinden ücretsiz olarak erişilebilir. İkinci adım, Sualtı Kültür Mirasının Korunmasına Yönelik Eğitmen Yetiştirme Programları düzenlemekti. Kasım 2018’den bu yana 4 kez, Antalya’da (Kasım 2018 ve Mayıs 2019), biri İstanbul’da (Mart 2019) ve biri İzmir’de (Mart 2020) olmak üzere toplam 398 eğitmen katılmış ve bu kapsamda dünyada düzenlenen ilk ve tek programdır. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu, UNESCO ve ICOMOS desteği ile dalış eğitmenleri için “Sualtı Kültür Varlıklarını Koruma Eğitmen Yetiştirme Programı” tamamen ücretsiz olarak düzenlenmektedir. Dalış eğitmenleri de bu eğitimi öğrencilerine ücretsiz olarak vermektedir. Mart 2020’de Türkiye (TSSF) tarafından alınan kararla “CMAS (Dünya Sualtı Sporları Konfederasyonu) İki Yıldızlı” dalgıçlar için “Sualtı Kültür Mirasının Korunması” Programı zorunlu hale getirildi. Bu karar doğrultusunda daha yüksek dalgıç sertifikası almak isteyen tüm dalgıçların bu eğitimi alması gerekmektedir. Buna göre Türkiye’de birkaç yıl içinde her dalış grubundan en az bir kişi söz konusu eğitimi almış olacaktır.
Söz konusu eğitimin ardından, sınavı geçen tüm katılımcılar “Sualtı Kültür Mirasını” koruyacaklarını beyan eden bir anlaşma imzalarlar. Bu sözleşme ile dalgıçlar hem sualtı kültür mirasını koruma sürecine dahil oluyor hem de dalışları sırasında gördükleri arkeolojik kalıntıları resmi makamlara bildiriyorlar. Bu programa katılan dalış eğitmenleri tarafından yapılan bildirimler ile son 2 yılda Akdeniz’de 7 gemi enkazı belgelenmiş ve 3 arkeolojik sit alanı ilgili müzeler tarafından tescil edilmiştir. Salgın nedeniyle yüz yüze eğitim askıya alındı ve eğitmenler için web seminerleri TSSF tarafından başlatıldı. Programın ders kitabı TSSF bütçesinden finanse edilmiştir ve her programın maliyeti ortalama 6000 Euro’dur.